ضرورت استریل بودن در دندانپزشکی
برای پاسخ به این پرسش باید چند نکته مهم را باید مد نظر قرار داد. اولین مورد اینکه دهان به علت کثرت باکتری ها به هیچوجه محیط استریلی نیست. در ادامه باید تعریف دقیق تری از واژه استریل را بیان کنیم.
عملیاتی که در طی آن تمام میکروب ها و باکتری های موجود در یک محیط یا از روی ابزار و وسایل به طور کلی کشته و یا از بین می روند را استریلازیسیون می گویند.
در دندانپزشکی با توجه به استاندارهای بهداشتی و ضروریت حفظ بهداشت و عدم انتشار هرگونه بیماری در زمان استفاده از ابزار و وسایل، از دستگاه های ویژه ای برای استریل کردن استفاده می شود.
اتوکلاو دستگاهی است که با حرارت و فشار بسیار بالا که عموما توسط بالا رفتن فشار توسط گرم کردن آب انجام می شود در مدت زمان کوتاهی تمام میکروب ها و باکتری ها را از وسایل و ابزار های دندانپزشکی پاک میکند.
با توجه به اینکه برخی ابزار دندانپزشکی را نمی توان تحت حرارت بالا و فشار قرار دهیم در چنین شرایطی یکی از راه های جایگزین استفاده از فور است.
اتوکلاو های امروزی از استاندارد های خاصی پیروی می کنند که در بازرسی های دوره ای توسط وزارت بهداشت مورد بازبینی قرار میگیرد. در اتوکلاو های امروزی وجود فن خشک کن بسیار ضروری است لذا در هنگام خروج وسایل از دستگاه رطوبت نزدیک صفر است تا در حین پک کردن احتمال ازدی استریل شدن از بین کاهش یابد.
دستگاه اتوکلاو
دستگاهی است که به آن آون Oven نیز اطلاق می شود این دستگاه با قرار دادن ابزار و وسایل در دمایی خاص و خشک در مدت نسبتا طولانی اقدام به پاک سازی ابزار و وسایل می کند.
برخی از ابزار مانند فایل ها، سوهان ها و فرزهای دندانپزشکی در حین کار دنت ها و قطعات بسیار ریزی از بافت های سخت در خلل و فرج های آن ها جای می گیرند که با شستشوی اولیه از روی ایزار پاک نمیشوند. از این رو دندانپزشکان از دستگاه های اولتراسونیک با مایع شستشوی مخصوص استفاده می کنند.
دستگاه فور
این دستگاه با ایجاد لرزش با دامنه پایین و فرکانس بالا باعث جدا شدن خرده های بافت سخت و دنت ها از ابزار می گردد. در دستگاه اولتراسونیک از مایع بسیار مخصوصی استفاده می شود که پس از تعداد مخدودی استفاد می بایست تعویض گردد. پس از انجام عملیات شستشو و التراسون نوبت به استفاده از اتوکلاو و یا فور میباشد.
التروسونیک کلینر
خیر، برخی از وسایل مانند کویترون ها یا آنگ های روتاری که ماهیتا دستگاه های الکترونیکی و ابزار دقیق هستند را به هیچ وجه نمی توان در دستگاه های فور یا اتوکلاو قرار داد لذا راه کاری برای پاک سازی این ابزار توسط مواد شیمیایی وجد دارد. ماده ای ضد عفونی بسیار قوی و گران قیمتی به نام دکونکس.
ماده ای ضد عفونی شیمیایی بسیار قوی که قادر است سر سخت ترین ویروس ها که ماندگاری بسیار زیادی حتی بر روی سطوح خشک و گرم دارند مانند ویروس اچ آی وی HIV را در مدت زمان چند ثانیه به طور کامل گندزدایی کنند. همیشه باید به مدت زمان های تعیین شده بر روی کاتالوگ دکونکس ها توجه ویژه ای داشته باشیم.
آیا پک استریل برای تمامی وسایل دندانپزشکی لازم است؟
از آنجایی که دهان محیط استریل نیست و مملو از باکتری ها و میکروب های مفید و مضر می باشد همین که میکروب ها از طریق ابزار انتقال نیابند کافی است. لذا پک استریل فقط در عمل های جراحی که با برش بافت و یا استخوان درگیر هستند ضرورت دارد. از همین رو در دندانپزشکی ها پس از استریل کردن وسایل آن ها را در پک های استریل قرار می دهند که زمان انجام استریل بر روی این پک ها ذکر می شود و این مدت نباید از مقدار زمان معینی بیشتر نیز شود و در صورتی که مدت زمان طولانی از زمان استریل شدن گذشته باشد ابزار مجددا باید استریل گردند.
اشعه یو وی قدرت منحصر به فردی در گند زدایی برخی از میکروب ها دارند به همین دلیل گاهی برای ماندگاری بیشتر استریل ابزار و وسایل، آن ها را زیر تیوب های اشعه UV قرار می دهند اما باید توجه داشته باشیم که اشعه یو وی دارای فرکانس بسیار بالایی است که می تواند باعث ضایعات پوستی و حتی سرطان گردد اذا محافظت در مقابل اشعه یو وی نباید از خاطر برود.